Mehanizam odgovornosti sudija u Srbiji (en)

Pravosudni sistem Srbije godinama se bori sa ozbiljnim problemima, kao što su nedovoljna efikasnost, ogroman broj zaostalih predmeta, široko rasprostranjena percepcija korupcije i politički i drugih nedozvoljeni uticaji.

Pokušaji da se učine promene datiraju još iz 2001. godine.
Među merama koje su tada preduzete bilo je i povećanje plata sudija i uspostavljanje novih tela sa ciljem da se obezbedi veća uloga pravosuđa u disciplinovanju svojih članova uključujući rad Nadzornog odbora Vrhovnog suda Srbija i Velikog personalnog veća Visokog saveta pravosuđa. Ove institucije su bile su zadužene da ispitaju primedbe na rad sudije i da predlože odgovarajuće mere u slučajevima kada nije postupio u skladu sa zakonom. Međutim, ovaj sistem se nije pokazao efikasanim. Iako је vrlo često bilo navoda o nepravilnostima u radu sudova i sudija, slučajevi u kojima je bilo predlagano razrešenje sudija i tužilaca su bili izuzetno retki. Percepcija korupcije u pravosuđu prema svim relevantnim istraživanjima javnog mnjenja ostala je visoka, što je imalo za posledicu i smanjeno poverenje građana u ovu granu vlasti.

Reforma pravosuđa iz 2009 godine uvela je nekoliko značajnih promena, uključujući i novu mrežu sudova (npr. ukidanje opštinskih sudova u manjim mestima u korist osnivanja manjeg broja osnovnih sudova, osnivanje Vrhovnog kasacionog suda i sudova posebne nadležnosti), osnivanje novih institucija - Visokog saveta sudstva kao i autonomiju pravosudnog budžeta.  Međutim, u fokusu diskusija koje su se vodile bilo je pitanje "opšteg izbora" sudija, gde se kao jedan od argumenata zbog čega veliki broj ranijih sudija nije ponovo izabran bio i njihova navodna nekompetentnost i nepravilnosti u radu.

Ovaj projekat pokušaće da odgovori na zanimljivo pitanje - da li novoosnovani sistem pravosuđa u Srbiji ima odgovarajuća sredstva i mehanizme kako bi se obezbedila odgovornost sudija kroz redovnu proceduru, odnosno bez primena vanrednih mera?

Cilj ovog projekta je da podrži ciljeve reforme pravosuđa u Srbiji, veće poverenje građana i profesionalni i nepristrasni pravosudni sistem u Srbiji kroz analizu efikasnosti mehanizama odgovornosti sudija i zalaganje za njegovo unapređenje.

Ovaj projekat je u vezi sa radom nekoliko državnih institucija i udruženja, uključujući Ministarstvo pravde, Visoki savet sudstva, Društvo sudija Srbije i Advokatsku komoru, kao i samih sudova. Očekujemo da se ove institucije uključe u neke aktivnosti projekta, odnosno da koriste izveštaj sa rezultatima istraživanja i preporuke Transparentnosti Srbija u okviru svog delokruga rada.

Projekat je podržan od strane Balkanskog fonda za demokratiju (BTF). Podršku BTF dali su German Marshall Fund Sjedinjenih američkih država  i Ambasada Kraljevine Holandije.